ՆՁԱԿ
ՆՁԱԿ
Արհեստական ինտեկեկտի ստեղծման աշխատանքները սկսվել են տարվել 1950թ․-ից, երբ համակարգչային առաջամարտիկ Ալան Թյուրինգը ներկայացրեց Թյուրինգի թեստն իր «Համակարգչային սարքավորումներ և բանականություն» գիտական աշխատանքում։ Թեստի մեջ նշվում էր, թե ինչպես «դատավորը» պետք է հարցեր ուղղի տարբեր սենյակներում գտնվող երկու մասնակիցների, որոնցից մեկն իրենից ռոբոտ, մյուսն իրական մարդ էր ներկայացնում՝ հասկանալու համար, թե դրանցից որն է մեքենան։ Եթե «դատավորը» մարդուն 50 տոկոսից քիչ անգամ ընտրեր, ապա մեքենան կհամարվեր «բանական»։ Թյուրինգի նախնական տեսությունից ի վեր բազմաթիվ հետազոտություններ են անցկացվել՝ մտածող մեքենաներ ստեղծելու նպատակով։ Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում մեծ առաջընթաց է գրանցվել այս ոլորտում, սակայն հարկ է հարց տալ. արդյո՞ք սա անհրաժեշտ ու լավ բան է։ Ահա որոշ հետաքրքիր փաստեր այս մասին, որոնցից մի քանիսը բավականին անհանգստացնող են։
Եթե օգտագործել եք «Google Now», «Siri» և «Cortana» ծրագրերը, ապա թերևս նկատել եք, որ դրանց ձայնն իգական սեռի ձայն է։ Սա այնքան էլ սպառնալի կամ անհանգստացնող փաստ չէ, պարզապես զարմանալի է, թե ինչու է արհեստական ինտելեկտի ձայնը հենց իգական սեռի։
Իրականում հատուկ պատճառ չկա, սակայն սրան նպաստող մի քանի գործոններ կան։ Օրինակ՝ հետազոտությունները ցույց են տվել, որ թե՛ կանանց, թե՛ տղամարդկանց համար կանացի ձայնը փոքր-ինչ ավելի հաճելի է։ Բացի այդ, համակարգչային գիտության մասնագետ Կարլ Ֆրեդրիկ Մակդորմանը նշում է, որ արհեստական ինտելեկտի ստեղծման աշխատանքները հիմնականում տղամարդկանց կողմից են կատարվում, այդ իսկ պատճառով նրանք օգտագործում են իրենց համար ավելի հաճելի թվացող կանացի ձայնը։ Սոցիոանտրոպոլոգ Քեթլին Ռիչարդսոնը նշել է, որ իգական արհեստական ինտելեկտը պակաս սպառնալի կարող է թվալ, քան արական արհեստական ինտելեկտը։ Օրինակ՝ համեմատեք «Her» ֆիլմի Սամանթային Տերմինատորի մեքենաների հետ։
Ընտանի կենդանի ունենալը հրաշալի բան է, սակայն դու ստիպված ես մաքրել նրանց հետևից, կերակրել նրանց, իսկ հետո նրանք մահանում են, ու դու ցավ ես ապրում։ Մելբուրնի համալսարանի կենդանիների բարեկեցության հետազոտությունների պրոֆեսոր Ժան-Լուպ Ռոլթը նշել է, որ արդեն իսկ բավականին շատ արտոնագրեր կան ռոբոտ-տնային կենդանիների արտադրման համար, և դրանք կարող են մեծ տարածում ունենալ արդեն մինչև 2025թ։
Ռոլթը նշել է, որ հաջորդ 10-15 տարիների ընթացքում մասնագետները կաշխատեն արհեստական ինտելեկտի ու ռոբոտիկայի մի շարք ուղղությունենրի վրա՝ կենդանի-ռոբոտներ ստեղծելու նպատակով, որոնց հետ մարդիկ կարող են հաղորդակցվել։ Նա կարծում է, որ աշխարհի գերբնակեցմանը զուգընթաց մինչև 2050թ.-ը միայն չափազանց հարուստ մարդիկ կարող են իրենց թույլ տալ իրական կենդանիներ պահել։
Այս տարի գիտական հետազոտական աշխատանք էր հրապարակվել ռոբոտի մասին, որը կարողացել է ինքնավերականգնվել նույնիսկ իր վեց վերջույթներից երկուսը կորցնելուց հետո։ Ռոբոտը չգիտի, թե ինչն է ջարդված, սակայն այն նկատում է, որ իր արտադրողականությունը նվազել է։ Այնուհետև «փորձարկումների ու սխալների» հիման վրա ստեղծված ալգորիթմի միջոցով այն գտնում է սխալն ու ինքնավերականգնվում։ Հետազոտողները, ովքեր նախագծել են ռոբոտը, նշել են, որ ինքնավերականգնմանը զուգընթաց այն նորացնում է տվյալների բազան այն տեղեկատվությամբ, որն արդյունավետորեն չի աշխատում «իմիտացիոն մանկություն» փուլում։
Այս փուլը մի քանի րոպե է տևում, որի ընթացքում ռոբոտը 13,000 հնարավոր շարժումներ է կատարում։ Այս շարժումներն ընտրվում են ներդրված միլիոնավոր շարժումներից։ Այս տեսակ արհեստական ինտելեկտի գործածությունն էականորեն անսահման է. այն կարող է այդ թվում փնտրման ու փրկարարական աշխատանքներ, ինչպես նաև տիեզերական հետազոտություններ կատարել։
Հարց է առաջանում. եթե արհեստական ինտելեկտը գրեթե կամ ամբողջովին հնարավոր չէ տարբերել մարդկանցից, արդյո՞ք մարդիկ կկարողանան ֆիզիկական ու էմոցիոնալ հարաբերություն ունենալ արհեստական ինտելեկտ ունեցող արարածների հետ։ Նիդերլանդների Մաաստրիչ համալսարանի պրոֆեսոր Դեյվիդ Լևին հետաքրքիր կանխատեսում ունի այն մասին, որ ռոբոտների հետ սեռական կապը կարող է տարածված երևույթ դառնալ։ Սկզբում դա տարօրինակ կթվա ու ընդունված չի լինի, սակայն ժամանակի ընթացքում լրատվամիջոցներում կսկսեն հոդվածներ տպագրվել, ու դրանք կգրավեն մարդկանց ուշադրությունը, որի արդյունքում աստիճանաբար այն սովորական երևույթ կդառնա։ Ավելին. Լևին հավատացած է, որ մինչև 2050թ.-ը կօրինականացվեն ռոբոտների և մարդկանց ամուսնությունները։ Իհարկե հնարավոր է, որ Լևին արզապես «Her» ֆիլմի մեծ երկրպագու է։
Ասում են, թե համակարգիչները խելացի են միայն այնքանով, որքանով դրանց տերն օգտագործում է այն։ Այնուամենայնիվ, արհեստական ինտելեկտի զարգացման հետ մեկտեղ համակարգիչները սկսել են «ինքնակրթվել»։ Օրինակ՝ Google-ը արհեստական ինտելեկտ է ստեղծել, որ ինքնուրույն սովորել է «Atari» 2600 խաղեր խաղալ, այնուհետև հաղթել աշխարհի լավագույն խաղացողներին։ Մեկ այլ ինքնակրթվող արհեստական ինտելեկտ են ստեղծել ԱՄՆ ռազմական ուժերը, որը սովորել է ինքնուրույն ուտելիք պատրաստել՝ YouTube-յան տեսանյութեր դիտելով։ Ռոբոտը կարողացել է սովորել «վիզուալ ճանաչման ու փորձարկման ու սխալի» ալգորիթմի միջոցով։ Չնայած ռազմական ուժերին՝ շեֆ-խոհարար ռոբոտները դժվար թե անհրաժեշտ լինեն, այնուամենայնիվ, դրանք հրաշալի օրինակ են այն բանի, թե ինչի է ընդունակ արհեստական ինտելեկտը։
Արհեստական ինտելեկտի՝ սովորելու ունակությամբ համակարգիչները բավականին խելացի են դառնում։ 2013թ.-ի դրությամբ արհեստական ինտելեկտը 4 տարեկան երեխայի ինտելեկտ ուներ, բայց դրանից հետո մեծ առաջընթաց է տեղի ունեցել։ 2014թ.-ին սուպերհամակարգիչը բարդ մաթեմատիկական խնդիր լուծեց, որը հայտնի է որպես «Erdos»։ Զարմանալին այն է, որ դրա լուծումը ստուգելը մարդիկ նույնիսկ չեն կարող, որովհետև հավասարումը չափազանց երկար է. ֆայլը 13 գեգաբայթ է: Համեմատության համար նշենք, որ Վիկիպեդիան 10 գեգաբայթ է։
Աշխարհահռչակ ֆուտուրիստ Ռեյ Կուրզուելի համաձայն՝ մինչև 2029թ.-ը արհեստական ինտելեկտը հասուն մարդու ինտելեկտին հավասար ինտելեկտ կունենա։ Դրանից այն կողմ ամեն ինչ հնարավոր է։ Կուրզուելը նույնիսկ հավատացած է, որ ապագայում արհեստական ինտելեկտը կարող է ներդրվել մարդու մեջ։
Անկասկած, արհեստական ինտելեկտը հեշտացնում ու բարելավում է մեր կյանքը։ Այն ավելի ապահով կդարձնի ճանապարհները, կօգնի բժշկության, սպասարկման և բազմաթիվ այլ ոլորտներում։ Ինչևէ, այն նաև մեծ սպառնալիք է ներկայացնում իրենից, և սա ամենևին գիտագեղարվեստական գրքերի ու ֆիլմերի սցենար չէ։ Հայտնի գիտնականներ ու տեխնոլոգներ, ինչպիսիք են Ստիվեն Հոքինգը, Բիլ Գեյցը և Էլոն Մասկը, հավատացած են, որ արհեստական ինտելեկտն իրական է և վտանգավոր սպառնալիք մարդկության համար։
Այն այնքան վտանգավոր է, որ Միչիգանի տեխնոլոգիաների համալսարանի պրոֆեսոր Մաքդ Տեգմարկն այն համեմատել է միջուկային զենքերի զարգացման հետ ու նշել, որ մենք դա միայն մեկ անգամ կարող ենք անել։ Իրականում նույնիսկ աշխատանքներ են տարվել արհեստական ինտելեկտի զարգացումը դանդաղեցնելու և զսպելու համար։ Զսպելը կարևոր է, քանի որ եթե մենք կորցնենք կառավարումը, ապա այլևս հետ վերադարձնելը կարող է հնարավոր չլինել։ Եթե արհեստական ինտելեկտը մարդկանց որպես «վիրուս» ընկալի, այն կարող է վերացնել մարդկությունը՝ ինքնագոյատևման նպատակով։ Այն կամ կլուծի մեր բոլոր խնդիրները, և/կամ կոչնչացնի մեզ ամբողջությամբ։ Այլ կերպ ասած՝ Տերմինատորն ու Մատրիցան այնքան էլ անիրական չեն, որքան մենք կարծում ենք։
